Door het bouwen vooral aan de ‘markt’ over te laten, sluit het huizenaanbod in Ede niet meer aan bij de woonbehoefte en is woonruimte voor veel doelgroepen onbetaalbaar geworden. Net als elders in het land komen we veel sociale huurwoningen tekort, wat we zo snel mogelijk willen inlopen. In de afgelopen 4 jaar hebben we de situatie kunnen veranderen, waardoor er nu al veel meer sociale huurwoningen worden gebouwd (in 2021 werden meer dan 700 sociale woningen in aanbouw genomen, terwijl in 2018 de productie van sociale woningen bijna stillag).
Ook voor de middeninkomens is de situatie zeer problematisch, wegens gebrek aan goedkope koopwoningen en woningen met een betaalbare middenhuur.
Er is veel behoefte aan betaalbare huisvesting voor jongeren en starters, aan meer-generatie-woningen, aan leeftijdsbestendige woningen met voorzieningen voor zorgverlening, aan hofjes waar mensen samen oud kunnen worden, en aan kleinere wooneenheden voor alleenstaanden (meer appartementen dus) en ouderen, flex-woningen voor tijdelijke (sociale) huisvesting en arbeidsmigranten etc.
Door in de wijken - nabij winkels, zorgvoorzieningen en openbaar vervoer - goede en betaalbare woningen voor ouderen te bouwen, en ouderen te begeleiden in het soms lastige proces van verandering van omgeving, kunnen grotere woningen beschikbaar komen voor gezinnen. Deze doorstroom kan een betere verdeling van woonruimte opleveren. Daarmee vormt het ook een bijdrage aan het oplossen van woningtekorten.
Er is een enorme scheefgroei ontstaan waarbij vooral bouwen van winstgevende villa’s en eengezinswoningen prioriteit kreeg. Maar die tijd is wat GroenLinks betreft voorbij. Het roer moet om. GroenLinks wil dus dat de gemeente actief stuurt om voldoende woningen te bouwen die maatschappelijk nodig zijn. Daarvoor is een forse inhaalslag nodig.
Naast de huur- een hypotheeklasten lopen ook de energielasten op voor laagst betaalden en middeninkomens. Deze groepen hebben echter weinig mogelijkheden te investeren in besparen en vernieuwen. We pleiten er al jaren voor om na te gaan hoe we deze groepen effectief kunnen helpen om deze energie-armoede tegen te gaan. Gelet op ontwikkelingen van energieprijzen is de urgentie om dit goed te regelen zeer hoog geworden.
En dit willen we in de komende vier jaar veranderen voor betaalbare woningen en maatschappelijk wenselijk woningaanbod:
- De productie van het aantal sociale huurwoningen moet omhoog (norm naar 35% bij nieuwbouw in 2025).
- Oprichten van een gemeentelijk woningbedrijf om te kunnen sturen op maatschappelijk gewenste woningen (lagere en midden-inkomens, jongeren, studenten, ouderen, woningen met zorgfunctie, flex-woningen, extra bouwen voor statushouders en goede huisvesting voor arbeidsmigranten)
- Afspraken opnemen in contracten met ontwikkelaars om huren en huurverhogingen laag te houden. Als projectontwikkelaars niet bereid zijn om afspraken te maken, krijgen ze geen vergunning om te bouwen.
- Subsidieregeling voor minima (tot 130% van de inkomens) om aanschaf van energiezuinige huishoudelijke apparatuur voor deze doelgroep mogelijk te maken.
- Samenwerking tussen gemeente, woningcorporaties en energiecoöperaties om zon-op-dak ook voor huurwoningen optimaal te gaan benutten, waarbij huurders meeprofiteren van de opbrengst.
- Met hoge urgentie komt er onderzoek naar effectieve gemeentelijke maatregelen om energiearmoede voor laagstbetaalden en middeninkomens tegen te gaan en deze zo snel mogelijk in te voeren.
- Meer instrumenten, zoals o.a. koopgarant en anti-speculatie-maatregelen, invoeren om starters en mensen met lagere en middeninkomens de mogelijkheid te geven om een woning te verkrijgen.
- Actieve grondverwerving door de gemeente om grondprijzen beheersbaar te houden en daarmee betaalbare woningbouw mogelijk te maken.
- Opkoopbescherming om te voorkomen dat beleggers woningen opkopen om vervolgens duur door te verhuren; bij aankoop plicht tot zelfbewoning invoeren.
- Splitsing of uitbreiding van woningen voor o.a. meer-generatie-bewoning en ten behoeve van zorg toestaan.
- Bouw van ouderenwoningen nabij OV, wijk- en zorgvoorzieningen alsmede stimulering en begeleiding van ouderen om te kunnen veranderen van woonomgeving (dit maakt grotere woningen vrij voor andere huishoudens).
- De zorg voor daklozen is een verantwoordelijkheid van de wethouder wonen die zorgt voor voldoende tijdelijke opvangmogelijkheden, met daarna het doel om voor deze mensen waar mogelijk weer een permanent dak boven het hoofd te bieden (“housing first”-principe)